Als arts op de revalidatieafdeling zorg ik voor een 78-jarige man, we noemen hem Jan. Jan heeft prostaatkanker, en is daarvoor behandeld met bestraling en een operatie. Het traject daarna is een drama met nierbekkenontsteking, perforaties en her-operaties. Uiteindelijk wordt Jan ernstig verzwakt ontslagen naar de revalidatie, om aan te sterken en daarna weer thuis te kunnen wonen.
“Het ziekenhuis kan niets meer voor u doen”
Lang duurt de adempauze niet: een maand later ontwikkelt Jan een fistel tussen blaas en darm. Hij moet naar het ziekenhuis voor behandeling. De kans op genezing is klein, aangezien het weefsel beschadigd is door de bestraling. Alwéér een complicatie…
Ik zie de prognose somber in, en deel dit als hij terugkomt in een gesprek met Jan. Jan heeft veel pijn, maar zegt lachend: “Ach ja, de artsen in het ziekenhuis hadden ook al gezegd dat ze niets meer voor me konden doen.”
Kort daarop krijgt Jan last van bloedverlies, waardoor hij verder verzwakt. Hij kan wederom naar het ziekenhuis, dit keer voor een bloedtransfusie om aan te sterken.
De vraag die alles veranderde
We houden na thuiskomst opnieuw een slechtnieuwsgesprek met Jan. Het is bijzonder hoe positief hij erover is. Opeens vraagt iemand: “Dat gesprek met de artsen toen in het ziekenhuis, wat had u daar nou precies van begrepen?”
Jan antwoordt: “De artsen konden niets meer doen, aan die lekkende blaas dus hè.”
“Ach ja, de artsen in het ziekenhuis hadden ook al gezegd dat ze niets meer voor me konden doen.”
Wat de arts eigenlijk had verteld (blijkt na een telefoontje) is: de artsen in het ziekenhuis kunnen helemaal níets meer voor hem doen. Met andere woorden: Jan gaat dood. Hij is ongeneeslijk ziek, de kanker is niet weg. De weefsels in zijn buik zijn zodanig beschadigd dat er meer complicaties zullen volgen, waaraan hij uiteindelijk zal overlijden.
Wij artsen hadden het inderdaad zo opgevat, maar Jan niet. Hij was blij dat hij de kanker had overleefd. Het is voor hem een nieuwe klap om te verwerken.
Nooit meer aannames
“Assumption is the mother of all fuck-ups,” wordt wel eens gezegd. In een slechtnieuwsgesprek krijg je echt niet alles mee, en Jan vatte de boodschap positief op.
Deze lieve en moedige man is inmiddels overleden. Zijn verhaal onthoud ik om mezelf en anderen eraan te herinneren: check of je patiënt je begrijpt. Vraag door, leg uit, draai er niet omheen. Dat zijn we aan patiënten zoals Jan verplicht.
Deze blog is geschreven door Karin Pouw, aioto ouderengeneeskunde. Zij is ambassadeur voor Ouderengeneeskunde.NU.
Klik hier om meer over Karin Pouw te lezen.