Ieder persoon heeft een eigen verleden. En hoe ouder iemand wordt, hoe groter het eigen verleden is. Of misschien wel hoe rijker het verleden is. Het verleden is wat een mens maakt tot hoe hij is.
Vooral bij de oudere mens komt dat soms goed naar voren. Helemaal als je er ook tijd voor vrij maakt om eens door te vragen naar het verleden van iemand. Zo kom je soms op mooie levensverhalen. En soms hebben wij als specialist ouderengeneeskunde deze tijd, om ons te verdiepen in de mens achter de ‘patiënt met dementie’.
Zo had ik een ochtend een korte visite op de afdeling en kon ik alle kleine dingetjes vrij snel afhandelen met de zorg. Daardoor had ik wat tijd om mijzelf wat meer te verdiepen in de klachten van meneer S. Meneer S. woont al 4 jaar in het voormalig verzorgingshuis met wat lichte cognitieve problemen. Over het algemeen weet hij zich goed te redden en hij staat bekend als een zeer rustige bewoner, maar ook erg teruggetrokken. Hij is maar weinig in de gezamenlijke ruimtes te vinden of bij activiteiten. Tegen de zorg is hij ook vaak gesloten, maar enkele verzorgende kunnen daar wel doorheen prikken. En op deze manier kreeg ik te horen dat hij slecht slaapt in de nacht. Hij komt moeilijk in slaap en wordt ook vaak wakker in de nacht. De zorg geeft aan dat hij in de nacht soms een angstige man is. Maar als de zorg hier naar vraagt, ontkent hij angstig te zijn.
Oorlogsveteraan
Ik ga eens bij meneer S. langs om hem wat beter te leren kennen. Na aanbellen stap ik meneer zijn appartement binnen. Hij zit rustig op de stoel en staart voor zich uit. Hij kijkt op met een vriendelijke blik en schudt mij de hand. Zijn huis laat duidelijk zijn Indische afkomst zien. Ontzettend mooie schilderijen op de muur van schepen en gesneden houtwerken. Hij is een oorlogsveteraan en heeft de slag in de Javazee meegemaakt in 1942. Wat hij daar allemaal voor zijn ogen heeft zien gebeuren, kan eigenlijk het daglicht niet verdragen. Het heeft van ruim 900 Nederlanders en in totaal 2300 mariniers het leven gekost. Hierna is hij als krijgsgevangene aan het werk gezet aan de Birma-spoorlijn. Hier heeft hij van begin tot het eind aan gewerkt, van Bangkok, dwars door Thailand tot over de grens van Cambodja. Allemaal lopend! Praten erover, wil hij liever niet. De informatie over alle afgrijselijke dingen die hij heeft meegemaakt, hebben we vooral van zijn kinderen verkregen.
Met meerdere omwegen probeer ik te achterhalen wat de reden is van het slechte slapen van meneer. Hij geeft wel aan dat hij nachtmerries heeft, maar dat heeft hij eigenlijk zijn hele leven al. Maar nu lijkt hij er meer last van te hebben en komt hierna moeilijker weer in slaap. Waar die nachtmerries over gaan? Vooral over vroeger, geeft hij aan. En op de vraag of hij er ooit wel eens met iemand over gesproken heeft om het verleden te verwerken, krijg ik een ontkennend antwoord. In die tijd moest je er zelf maar mee leren om gaan.
‘Het heeft mij gemaakt zoals ik nu ben’
Aan land en ter zee gestreden voor het vaderland, gruwelijke littekens op zijn ziel achterlatend. Zo lang hij leeft is hij gewend dit weg te stoppen en aan niemand te laten zien. En therapie, dat vindt hij niet meer de moeite waard voor het korte restende tijd die hij nog heeft. ‘Het heeft mij gemaakt zoals ik nu ben’. Mijn gevoel zegt dat ik toch echt iets aan die nachtmerries moet doen, maar ik moet mijzelf ook neerleggen bij de duidelijke wens van meneer S. Dat laatste heb ik dan ook gedaan. En ik hoop dat als de tijd daar is, meneer S. alle rust vindt in de lucht of de hemel en dat ik als specialist ouderengeneeskunde meneer hierin zo goed mogelijk mag en kan begeleiden.
Deze blog werd geschreven door Bianca de Jong, zij is aios ouderengeneeskunde en penningmeester bij VASON.
Wil je meer ervaring opdoen met het specialisme ouderengeneeskunde? De ambassadeurs van het specialisme ouderengeneeskunde nemen je graag een dagje mee. Of meld je hier aan om een dagje mee te lopen. Je kunt een informatiebijeenkomst of een workshop bijwonen en in gesprek gaan met verschillende specialisten ouderengeneeskunde (in opleiding). Kijk in onze agenda.