‘In de ouderengeneeskunde is het vaak nodig om creatief te zijn. Niet alle diagnostiek of behandeling is altijd wenselijk, passend of haalbaar voor een patiënt. Daarnaast is er weinig medisch onderzoek gedaan bij ouderen. Dat maakt dat wij vaak oplossingen moeten zoeken die niet in richtlijnen beschreven staan. Voor mij persoonlijk draagt dit bij aan de veelzijdigheid van het vak. Daarnaast kan het soms ook best uitdagend zijn!
In de onderstaande verhalen neem ik jullie mee in de gedachtegang van artsen in de ouderenzorg:
Even spiegelen
De telefoon gaat; of ik even bij een patiënt van mij wil komen kijken. Hij heeft vergevorderde dementie en is uit zijn bed gerold. Nu staat zijn neus een beetje scheef. Kan deze gebroken zijn?
Als ik de kamer binnen kom, ligt meneer rustig in zijn bed. Hij fronst of kreunt niet, dus hij lijkt geen pijn te hebben. Zijn neus staat inderdaad een klein beetje scheef als ik naar de trouwfoto op zijn nachtkastje kijk. Deze meneer is zo ver in zijn dementie dat hij vragen van mij niet begrijpt en niet kan beantwoorden. Een ritje naar het ziekenhuis zou voor hem erg impactvol zijn, dat willen we hem niet aan doen. Het belangrijkste is om te kijken of de neusgaten aan beide kanten open zijn. Maar hoe? Ik kan niet één neusgat dichtdrukken en aan hem vragen om uit te blazen door zijn neus: dat begrijpt hij niet.
Ineens plopte er iets in mijn hoofd op: “Hebben jullie een spiegeltje?” Van de buurvrouw mochten we een spiegeltje lenen. Die hield ik eerst onder het ene neusgat, daarna onder het andere: bij beide neusgaten besloeg het spiegeltje. De neusgaten zijn open! Mooi, dan kan de neus wel prima functioneren. De neus staat nog steeds een klein beetje scheef, maar daar heeft deze meneer gelukkig geen last van.
Een puffertje… voor de huid?
Een patiënte van mij heeft dementie en gebruikt hiervoor een medicijn dat het ziekteproces vertraagt. Dit medicijn wordt gegeven via een pleister op de huid. Maar door die pleister heeft ze last van jeuk en lichte huiduitslag. Tja, wat doe je dan? Kan ik het medicijn stoppen? Nee, ze is nog niet zo ver in het dementieproces en mogelijk heeft ze er wel baat bij. Kan het medicijn ook op een andere manier gegeven worden? Er zijn wel tabletten beschikbaar, maar die geven vaak bijwerkingen zoals misselijkheid en braken. Dat is bij deze patiënte niet wenselijk: ze heeft al moeite om voldoende eten binnen te krijgen op de dag (ze zit snel vol) en ik wil liever niet dat ze gaat afvallen. Kan ik misschien iets op de huid smeren zodat ze minder jeuk heeft? Maar dan plakt de pleister niet meer goed op de huid…
Een collega kwam met de oplossing: een puffertje voor de huid. Er zijn longpufjes met corticosteroïden (stoffen die ontsteking remmen) die we kunnen puffen direct op de huid. Zo’n pufje is niet zo vochtig en zo blijft de pleister wel gewoon goed plakken. En met effect! Mevrouw had zo geen klachten meer en kon de pleister blijven gebruiken.
Luisteren naar een gebroken heup
Nog een leuke om te benoemen: de Patellar Pubic Percussion Test (PPPT). Deze test kwam ik tegen in het Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde. In het verpleeghuis hebben we geen röntgenapparatuur tot onze beschikking. Als we zeker willen weten of een patiënt een breuk heeft, dan moet hij/zij naar het ziekenhuis om een foto te maken. Dit is niet voor iedereen en in elke situatie wenselijk.
Er zijn wel een aantal signalen die kunnen passen bij een gebroken heup, zoals: een verkort been dat naar buiten gedraaid is, pijn bij bewegen en draaien van de heup en asdrukpijn (pijn als je op de voetzool duwt van een gestrekt been).
Als aanvulling hierop, kan de PPPT gebruikt worden. Bij deze test ga je luisteren of de heup gebroken is. Dit doe je door de stethoscoop op het os pubis (schaambot) te leggen en vervolgens op de knieschijf te tikken. Als dit aan de ene kant doffer klinkt dan aan de andere kant, dan past dit bij een gebroken heup.’
Deze blog is geschreven door Eline Laro. Eline is specialist ouderengeneeskunde en werkt op een PG-afdeling en somatiekafdeling van Van Neynsel in s-Hertogenbosch en Vught. Lees ook de andere blogs van Eline