‘In de ouderengeneeskunde is het soms nodig om creatief te zijn. Dit kan op verschillende vlakken zijn: van medische handelingen tot hoe je omgaat met gedrag bij dementie. Voor mij persoonlijk draagt dit bij aan de veelzijdigheid van het vak. Daarnaast kan het af en toe ook best uitdagend zijn! In de onderstaande verhalen neem ik jullie mee in de gedachtegang van de artsen in de ouderenzorg.
Meneer de voorzitter
Een tijd terug hoorde ik een verhaal van een collega. Zij had een woning voor mensen met dementie onder haar hoede. In deze woning verbleef een man die met name tijdens maaltijden (als iedereen aan tafel zat) zich onrustig gedroeg en ook soms boos kon worden. Niemand begreep waarom dit gebeurde: had hij last van de andere bewoners? De rest van de dag was er geen probleem. Waarom alleen tijdens de maaltijden? Is er een samenhang met het eten? Maar op andere momenten wil hij juist wel graag eten.
Er werd besloten om deze meneer beter te leren kennen. Ze kwamen erachter dat deze man een baan had waarbij hij baas was van een afdeling. Deze afdeling vergaderde regelmatig en als baas zat deze meneer de vergaderingen voor. Zo’n eetmoment, met veel mensen aan een grote tafel, lijkt best wel op een vergadermoment. Er werd bedacht dat deze meneer, voordat de maaltijd begon, even een momentje kreeg om “de vergadering te openen”. Daarnaast werd hij aan het hoofd van de tafel gezet. Sindsdien was er geen onrust of boosheid meer bij hem te zien.
Inspanning voor ontspanning
Laatst had ik een mevrouw op mijn PG-afdeling met angstklachten. Ze is redelijk ver in haar dementieproces en ze begreep niet goed wat er gebeurde tijdens zorgmomenten. Hierdoor werd ze bang en begon ze te spugen en te slaan naar personeel. We hebben samen met het multidisciplinaire team (arts, psycholoog, ergotherapeut en muziektherapeut) gekeken wat we konden doen om de angst te verminderen. Hierbij hadden wij ieder onze eigen inbreng: de psycholoog had adviezen over hoe deze mevrouw benaderd kon worden; de muziektherapeut had adviezen over het afspelen van bepaalde muziek om haar meer rust te laten ervaren; als arts kon ik kijken of medicatie een optie was. De ergotherapeut heeft meegekeken naar de prikkelverwerking van deze mevrouw. Bij deze mevrouw speelde met name mee dat zij niet meer goed kon voelen waar haar eigen lichaam was. Hierdoor kon zij minder goed ontspannen. De ergotherapeut heeft toen een ligsysteem voor in bed geprobeerd. Dit is een matras waarop met klittenband verschillende kussens vastgezet kunnen worden. Hiermee werd het lichaam van deze mevrouw volledig ondersteund en kon ze makkelijker ontspannen. Wat we zagen was dat ze hierdoor in de nacht meer ontspannen in bed lag en tijdens de ochtendzorg veel minder angstig was. Ze had zelfs geen medicatie meer nodig tijdens het zorgmoment en was liedjes aan het meezingen met het zorgpersoneel.
Verborgen herinneringen
Onze muziektherapeut vertelde mij over een mevrouw met dementie waar zij bij gevraagd was. Deze mevrouw liet onrustig gedrag zien waarbij ze angstig en wantrouwend was. Om deze mevrouw te helpen, probeerden wij het gedrag te begrijpen: waar komen de angst en het wantrouwen vandaan? Om hierachter te komen, ging de muziektherapeut aan de slag: zij ging liedjes spelen die mevrouw kende uit haar jongere jaren. Na maanden een vertrouwensband te hebben opgebouwd, kwamen er bij deze mevrouw herinneringen op en ze begon te vertellen: over de oorlog, dat ze vaak naar een ander huis moest omdat soldaten hun huis ingenomen hadden, over de lange reis te voet naar kennissen waarbij ze meerdere keren in de greppel moest liggen als er vliegtuigen over kwamen, de angst die zij hierbij ervoer.
Nu snapten wij waarom het gedrag van deze mevrouw ineens omsloeg toen zij laatst rustig buiten zat in de tuin en er een vliegtuig over vloog. Ze werd ineens angstig en ging snel naar binnen. Ze voelde zich onveilig. Wij hadden een aanknopingspunt gevonden om deze mevrouw te helpen: wij willen haar een veilig gevoel geven. Hierop konden vervolgens de benaderingsplannen en haar omgeving worden aangepast. Wat muziek allemaal teweeg kan brengen!’
Deze blog is geschreven door Eline Laro. Eline is specialist ouderengeneeskunde en werkt op een PG-afdeling en somatiekafdeling van Van Neynsel in s-Hertogenbosch en Vught.
Lees ook de andere blogs van Eline